هرامتحان یا کتبی یا شفاهی ازسوالات مختلفی تشکیل شده است. یکی ازراه های طبقه بندی این سوالات این است که آن ها را با توجه به نوع جوابی که ازشاگردان انتظار داریم مرتب می کنم حالا باید بدانیم که سوال چی است؟
سوال : به معنی پرسش ویا آنچه که ازشاگرد پرسیده میشود.
انواع سوال ها
1- سوال های بازپاسخ:
سوالی است که خودشاگرد باید جواب آن را تهیه کند.
هر نوع ارزشیابی پیشرفت تحصیلی به دو منظور اساسی صورت می گیرد. اولین منظور، مطلع کردن معلم از نتیجه ی کوشش های یاددهی خود است. منظور دیگر، سنجش میزان و چگونگی آموخته های دانش آموز از موارد مورد انتظار است. اگر چگونگی انجام آزمون یا امتحان با منظور دوم را زیر ذره بین ببریم با این واقعیت روبه رو می شویم که از جهت رعایت حقوق دانش آموزان، بعضی از شیوه های نمره دهی و طرح سؤالات امتحانی و آزمون ها، از نظر بعضی از معلمان اخلاقی و منصفانه و از نظر بعضی دیگر غیر اخلاقی و یا غیرمنصفانه تصور می شوند.
منصفانه یا غیر منصفانه بودن نوع اعمال آزمون و اختصاص نمره ی نهایی در کل، به طرز تلقی آزمون کننده یعنی معلم بستگی دارد. معلم کلاس درس از یک جانب عقیده دارد که طرح سؤالات پیچیده و دور از انتظار دانش آموزان در آزمون های پیشرفت تحصیلی، کاملاً اخلاقی و منصفانه است. از جانب دیگر، همین معلم اختصاص نمره ای را به واسطه ی انجام تکلیف درسی و ارائه ی به موقع آن، در صورت کم آوردن نمره ی آزمون توسط دانش آموز، غیراخلاقی و غیرمنصفانه تلقی می کند. در واقع چنین معلمی سعی و تلاش های کلاسی دانش آموز را در تخصیص نمره در نظر نمی گیرد و به دانش آموزی که به همه ی سؤالات امتحانی پاسخ درست داده باشد، بالاترین نمره را اختصاص می دهد، حتی اگر او در انجام تکالیف کلاسی کوتاهی کرده باشد.
پژوهش‌ها حاکی از آن است که حذف تأکید بر آموزش آنچه در امتحانات می‌آید می‌تواند باعث کاهش تأثیر منفی امتحان شود. اگر معلم شیوه کار خود را براساس «آموزش دانشآموز به هدف موفقیت در امتحانات قرار ندهد و دایم وقت کلاس را صرف تمرین پرسش‌های مشابه امتحانی نکند، خود به‌خود اثرات منفی امتحانات پایانی کاهش می‌یابد. دانشآموزان نباید دایم با امتحاناتی درگیر شوند زیرا آنان معمولاً احتمال موفقیت خود را در امتحان کم بینند. پژوهش‌ها به فعالیت‌هایی اشاره میکنند که می‌تواند باعث کاهش تأثیر منفی و افزایش تأثیر مثبت امتحانات پایانی و نهایی شود. در ارتباط با امتحانات می‌توان به فعالیت‌های زیر اشاره کرد:
l دانشآموزان را در تصمیم‌گیری‌هایی در مورد امتحانات، درگیر کنید
l از سنجش برای القاء احساس موفقیت در دانشآموزان استفاده کنید.
l دانشآموزان را در مورد هدفهای امتحان و هدفهای سنجش‌های دیگری که از یادگیری آنها به عمل می‌آید، توجیه کنید.
l به دانشآموز بازخورد مؤثر دهید تا وی در فرایند یادگیری موفق شود
l از رویکرد یادگیری خود- تنظیمی که همکاری بین دانشآموزان را ترغیب کند، استفاده کنید.
l شیوه‌های مختلف یاددهی- یادگیری را به کار برید
l بر هم‌سو شدن با هدفهای یادگیری و نه با عملکردها تأکید کنید.
l مهارت خودسنجی در دانشآموز و استفاده از معیارهایی که به یادگیری بیش‌از عملکرد توجه دارد را افزایش دهید
l هدفهای یادگیری برای دانشآموزان را روشن سازید تا آنان در جهت دست‌یابی به آن هدف‌ها تلاش کنند
فعالیت‌هایی که می‌توان در مدارس انجام داد:
l فضای مدرسه باید امکان تعامل سازنده درباره امتحانات و سنجش یادگیری، بین معلمان و بین معلمان و دانشآموزان را فراهم کند.
l فضای مدرسه باید از دانشآموز حمایت کند تا اضطراب وی در امتحان کاهش یابد.
l باید امتحانات به‌گونه‌ای طراحی شود که با توانایی‌های دانشآموزان هماهنگ باشد
l امتحان شامل محدودة گسترده‌تری از آموختههای دانشآموزان شود
فعالیت‌های که معلمان میتوانند انجام دهند
این پژوهش برآنچه معلمان میتوانند درکلاس انجام دهند تا تأثیر منفی امتحان بر انگیزه یادگیری کاهش یابد، تأکید دارد. همینطور، بر فعالیت‌هایی که باعث افزایش انگیزه یادگیری میشود، اصرار می‌ورزد. موارد زیر توصیه‌هایی به معلمان در جهت تحقق هدفهای بالا است.
برای انجام این کارها اصرار داشته باشید
l به دانشآموزان حق انتخاب بدهید. به آنان کمک کنید تا مسؤلیت یادگیری خود را به‌عهده بگیرند.
l با دانشآموزان در مورد هدفهای یادگیریشان صحبت کنید و با بازخوردهای مؤثر به آنان کمک کنید تا بهتر بیاموزند.
l از دانشآموزان بخواهید تا با توجه به‌آنچه یاد گرفته‌اند و میزانی که پیشرفت کرده‌اند، خودشان در مورد کارهایشان قضاوت کنند.
l از طریق گفت‌وگو با دانشآموزان میزان درک آنان را از هدفهای یادگیری افزایش دهید و به آنان با توجه به همان هدف‌ها بازخوردهای سازنده بدهید.
l به دانشآموزان کمک کنید تا بدانند تا چه اندازه به هدفهای یادگیری رسیده‌اند و چگونه میتوانند بیشتر پیشرفت کنند.
l به دانشآموزان بازخورد مناسب ارائه دهید تا به‌درستی بدانند که گام بعدی را چگونه بردارند تا موفق شوند.
l دانشآموزان را تشویق کنید تا برای تلاشی که میکنند و نتایجی که می‌گیرند ارزش قایل شوند.
l دانشآموزان را به فعالیت‌های گروهی تشویق کنید و آنان را ترغیب کنید تا به موفقیت‌های یکدیگر با دید مثبت بنگرند.
منبع: وبلاگ کمیسیون ارزشیابی استان اصفهان
بسیاری از دانش آموزان روزهای پیش از امتحان را تا حد امکان به مطالعه می پردازند و تصور می کنند که غذا و استراحت مانع مطالعه می شود، در صورتی که با تغذیه صحیح می توان بازده فکری را افزایش داد.به کارگیری نکات و توصیه های زیر توان شما را برای یادگیری بهتر و موفقیت در امتحانات افزایش می‌دهد
1- در زمان کار یا مطالعه غذا نخورید و برای این کار زمان خاصی را در نظر بگیرید تا با آرامش بیشتری غذا بخورید.
2- بررسی های دانشمندان نشان می دهد که غذاهای نشاسته ای مانند ماکارونی، برنج و نان به دلیل تاثیر در بهبود کیفیت خواب، در شب امتحان مفید هستند.
3- صبح روز امتحان بهتر است به منظور افزایش کارایی مغز، از مواد سرشار از پروتئین یا سرشار از فیبر مانند تخم مرغ، نان سنگک یا بربری با عسل یا پنیر استفاده شود.
4- کارشناسان تغذیه به دانش آموزانی که اضطراب زیادی دارند و نمی توانند صبحانه ی مفصلی بخورند، توصیه می کنند از موز و مقداری کشمش استفاده کنند.
5- بعضی از دانش آموزان به دلیل اضطراب زیاد، امتحانات خود را خراب می کنند، بنابراین بهتر است برای مقابله با این اضطراب از غذاهای مناسب استفاده کنند. بعضی از سبزی ها از قبیل ریحان، نعنا، کاهو و سیب در کاهش اضطراب بسیار مفید هستند.
6- خوردن نان و پنیر و گردو یا یک ظرف عدسی در روز امتحان کمک می کند تا در طول امتحان آرام باشید. همچنین خوردن عسل و نوشیدنی های حاوی عسل در کاهش اضطراب بسیار موثر است.
اضطراب و دلهره پیش از امتحان، مسئله جدیدی نیست و تقریبا نمی‌توان برای از بین بردن نگرانی‌های قبل از امتحانات پایان ترم راه حلی پیدا کرد اما می‌توان با تدابیر خاصی این استرس را کم کرد.کارشناسان معتقدند که مثلث والدین، دانشآموز و معلمان و مسئولان برگزاری امتحانات نقش مؤثری دارند که هر یک باید به خوبی نقش خود را ایفا کنند. پافشاری خانواده‌ها برای کسب نمرهای بیش از توان دانشآموزان تعادل ذهنی آنها را به هم می‌ریزد.
محیط خانواده و مدرسه نباید ارزش‌گذاری دانشآموز از طریق نمره را به دانشآموز القا کند. برخی از معلمان کسب نمره متوسط توسط دانش‌آموزی را که با علاقه درس می‌خواند بسیار ارزشمندتر از نمرات عالی دانش‌آموزی می‌دانند که از ترس توبیخ شدن در مدرسه و خانه تلاش کند. باید فرهنگ ارجح بودن یادگیری بر کسب نمره در مدارس و خانواده‌ها نهادینه شود.
آمادگی جسمی دانشآموز برای شرکت در جلسه امتحان به اندازه آمادگی روحی او اهمیت دارد. گرسنگی، خوردن غذاهای سنگین و حتی پوشیدن لباس‌هایی که نتواند دانشآموز را در مقابل سرما یا گرمای محل امتحان حفظ کند نیز در کاهش توان تحلیل علمی و به هم ریختن قوای ذهنی و افزایش استرس او در جلسه امتحان مؤثر است.
ادامه مطلب...l دانشآموزان را در تصمیم‌گیری‌هایی در مورد امتحانات، درگیر کنید
l از سنجش برای القاء احساس موفقیت در دانشآموزان استفاده کنید.
l دانشآموزان را در مورد هدفهای امتحان و هدفهای سنجش‌های دیگری که از یادگیری آنها به عمل می‌آید، توجیه کنید.
l به دانشآموز بازخورد مؤثر دهید تا وی در فرایند یادگیری موفق شود
نتایج پژوهشهای آموزشی نشان می دهد که بیشتر فراگیران ( شاید بیش از نود درصد آنها) می توانند آنچه را به آنها آموخته می شود بخوبی فراگیرند ، به شرط انکه روشهای آموزشی مناسبی به کار گرفته شود و وقت یادگیری کافی به آنها داده شود. از طرف دیگر ، تحولات اقتصادی و صنعتی در کشور ما امروزه چنان است که نیروی انسانی ماهر موجود جوابگوی نیازها نیست
و ما ، هر روز ، به مهارتهای پیچیده تری نیازمندیم در نتیجه دیگر به هیچ وجه نمی توان قبول کرد که تنها معدودی از افراد ماهر و با معلومات بتوانند به نیازهای جامعه پاسخ گویند. بنابر این ، وظیفه اصلی نظام آموزشی، این است که افراد بیشتری را ، با توجه به علایق آنها ، برای کسب مهارتها و معلوماتی که جامعه امروز و فردا بدان احتیاج دارد، به طرز مؤثری آموزش دهد.
ادامه مطلب...به عنوان معلم باید عمیقاً باور داشته باشیم که هر دانش آموز قابلیت رشد و یادگیری را دارد به شرط آنکه ما ابزارهای سنتی ارزشیابی را که بدون توجه به تفاوتهای فردی، فقط به دنبال نقطه ضعف هاست رها کنیم و ابزاری بسازیم که توانایی ها را شناسایی کند و به دانش آموز اعتماد به نفس بخشد و زمینه را به گونه ای مهیّا کنیم که نمره گرایی از بین برود و معلم و دانش آموز و اولیا همه به دنبال کیفیت کار باشند نه کمیت
ارزشیابی از پیشرفت تحصیلی دانشآموزان را متخصصان این امر، فرایند جمعآوری اطلاعات از آموختههای آنان و قضاوت در مورد حدود آن آموختهها تعریف میکنند. به عبارت دیگر، معلم در فرایند ارزشیابی، اطلاعاتی جمعآوری میکند تا با تفسیر آنها تعیین کند که دانشآموز چه دانشی فراگرفته و چه تواناییهایی کسب کرده است. برعکس تصور بسیاری از معلمان، این فرایند بسیار پیچیده است. در فرایند ارزشیابی هر درس، اطلاعاتی که جمعآوری میشود و ابزار جمعآوری آن، باید در جهت هدفهای آموزش آن درس باشد. اصل نهان در فرایند ارزشیابی این است که معلم باید آنچه را که به دانشآموز یاد داده است، ارزشیابی کند. بنابراین ارزشیابی هنگامی معتبر است که با هدفهای برنامهء آموزشی همخوانی داشته باشد.
ارزشیابی یک فرایند است و نه فرآورده و میدانیم هر فرایندی زمانبر است ولی امتحانهای مرسوم و سنتی چنین نیستند. چون در روش سنتی ارزشیابی، معمولا? در مورد آنچه دانشآموز از باب محتوا فراگرفته، موفق است، ولی آموزش مهارتها مورد ارزیابی قرار نمیگیرد.
